Je hoeft alleen maar naar de natuur te kijken om te zien dat de herfst een periode is van loslaten en opruimen. Laat je inspireren door het achtvoudige pad van Patanjali en vind je energie en balans terug!
Tijdens de yoga herfstspecial lopen we door middel van verschillende yoga oefeningen de filosofie van het achtvoudige pad bij langs. Je zult merken dat je door jezelf dit eigen te maken tijdens je yoga beoefening, je beter in staat zult zijn om ze ook in je dagelijks leven toe te passen. Hierdoor ontstaat een yoga lifestyle die ervoor zorgt dat je lekkerder in je vel zit en energieker bent. Je leeft dichter bij je ware zelf en door je hervonden balans kun je uitdagingen beter aan.
In sutra 1.2 uit het boek ‘De Yoga Sutra’s van Patanjali’, wordt yoga omschreven als “het stilleggen van de bewegingen van de gedachtestromen in je hoofd”. Het denken zelf zul je niet stoppen, maar wel het ‘van de hak op de tak denken’, oftewel de monkey mind. Rust in je hoofd zorgt ervoor dat je naar de wereld kunt kijken vanuit een reëel bewustzijn, zonder vertroebeling van gedachten die de werkelijkheid in de weg zitten. Bij yoga denken wij onmiddellijk aan houdingen doen in een yogales, maar yoga omvat veel meer dan dat. Om helderheid in het hoofd te krijgen zijn er basisdisciplines die we in het dagelijks leven beoefenen die bijdragen aan de helderheid en het verlicht denken.
Disciplines klinkt alsof je iets moet doen, maar het betekent eerder dat je iets moet laten. Uiteindelijk is alles er al, je hoeft je alleen maar te ontdoen van de belastende lagen die door generaties voor je en door je eigen toedoen zijn ontstaan om te overleven. We moesten vechten, de waarheid achterhouden of eten wat maar voorhanden was. Stress en/of angst dat nu bij velen van ons, op welke manier dan ook, wordt opgewekt zorgt ervoor dat we in oude patronen kunnen schieten die ons niet verder helpen en ons lijden alleen maar verergeren. Het 8-voudige pad helpt je om daaruit te komen, geeft je je energie terug en zorgt ervoor dat je weer de gezonde kant op loopt.
De eerste twee stappen zijn de yama’s en niyama’s. We zijn snel geneigd om deze aan de kant te schuiven, want natuurlijk zijn we geweldloos, eerlijk, stelen we niet en duiken we niet met Jan en alleman het bed in. Ook zuiverheid, tevredenheid en discipline spreken voor zich. Maar brengen we dit ook echt in de praktijk? We gebruiken de yogales om de 8 stappen bij langs te lopen en diep van binnen te kijken hoe het bij ons zit.
yama’s: vijf disciplines die betrekking hebben op jezelf in relatie tot de ander.
1. geweldloosheid (ahimsa). Wees geweldloos naar anderen, naar jezelf, naar dieren en de natuur. We kunnen ons wel inhouden om een ander niet te slaan, maar zijn we bewust welke impact onze woorden hebben, of wat we aanschaffen, of wat we doen voor werk, of wat we eten. Veel yogi’s eten geen vlees om die reden.
2. eerlijkheid (satya). Net als bij geweldloosheid geldt hier ‘naar jezelf en naar de ander’. Je dient de wereld en jezelf niet door je anders voor te doen dan je bent en te oordelen over anderen. Ben je eerlijk naar jezelf? Zijn er delen van je lichaam die je liever negeert? En hoe zit dat in je leven?
3. niet stelen (asteya). Nee je bent geen dief, dus klaar zou je zeggen, maar asteya omvat meer: het betekent ook tijd stelen en aandacht opeisen. Door te laat te komen of door te lang aan het woord te zijn, nemen we tijd en energie van een ander. Ook het vasthouden aan gedachten en overtuigingen die niet bij jou horen, is stelen. Balanshoudingen leren je om bij jezelf en in dit moment te blijven.
4. kuisheid (brahmacharya)
Beheers je lusten. Zeker wanneer we ons beperkt voelen hebben we het gevoel dat we flink wat verwennerij of verdoving verdienen om ons op de been te houden. Genieten is prima, maar teveel van het goede verblindt ons en daardoor kunnen we niet meer zien wat we echt nodig hebben. Hierdoor verliezen we energie en raken we juist in een depressie. Hoe meer we ons lichaam leren respecteren hoe beter we in staat zijn om ons tegen slechte gewoontes en verslavingen te weren.
5. vrij van bezit zucht (aparigraha). Bezit creëert lijden. ‘Er zijn mensen die zijn zo arm ….. ze hebben alleen maar geld.’ Hoe meer bezittingen, hoe meer zorgen. We kunnen ons tijdens een mensenleven omringen met heel veel spullen, maar we zullen er op een dag afscheid van moeten nemen. Hoe eerder je beseft dat bezit een illusie is en dat de werkelijke rijkdom zit in liefde en verbinding, des te minder je zult lijden.
Niyama’s: vijf disciplines die betrekking hebben op jezelf.
1. zuiverheid (saucha)
Houd jezelf schoon, niet alleen fysiek, maar ook in gedachten en woorden. Alles wat je aandacht geeft groeit, dus denk liever aan iets moois. Laat je inspireren door iets of iemand die je raakt op een positieve helende manier.
2. tevredenheid (santosha) is het grootste goed.
We streven vaak geluk na, maar geluk kan alleen bestaan als je ook tegenslag kent. Het is dus relatief. Tevreden kun je zijn als je niets anders of extra’s nodig hebt om gelukkig te zijn. Tevredenheid oefenen kun je door in te zien wat er in jouw leven aanwezig is om dankbaar voor te zijn.
3. gezond leven (tapas): Het woord “Tapah” betekent in het Sanskriet warmte. Net als goud dat traditioneel wordt gezuiverd door het in vuur te verhitten, wordt de geest gezuiverd door tapas, oftewel acties die ondernomen worden om lichaam, spraak en geest te zuiveren. Dat kan bijvoorbeeld d.m.v. vasten, een gelofte van stilte of yoga beoefening.
4. jezelf onderzoeken (svadhyana) de studie naar wie we zijn
Yoga beoefening en de groei van het lichamelijke bewustzijn, versterkt ook de mentale behoefte tot zelfontplooiing. Svadyaya beoefen je door door te reflecteren op de heilige geschriften zoals de Veda’s, de Bhagavad Gita en de Yoga Sutra’s. Jezelf onderzoeken betekent zowel je bekwaamheden als je beperkingen verwelkomen. Hoe ga jij met situaties om? Wat zegt dit over jou? Hoe sta je in je werk, je relatie, gezin?
5. ishvara pranidhana (overgave aan het grote geheel, vertrouwen op het goddelijke)
Deze niyama betekent volledige overgave aan Ishvara. Ishvara is pure liefde en oneindige gelukzaligheid. De een noemt dit God, de ander de bron …. Het maakt niet uit hoe we het noemen, als we Ishvara afwijzen, dan wijzen we in wezen onszelf af. Ons ego denkt in dualiteiten, in ‘goed en slecht’, maar in werkelijkheid zijn we één met Ishvara. Als we dat kunnen zien, dan kunnen we volledig vrij zijn.
De 3e stap op het 8-voudige pad is Asana, sanskriet voor ‘houding’. Wat we doen in en yogales is hoofdzakelijk asana, het beheersen van lichaamshoudingen. Het doel van asana is het lichaam gezond te houden. Een soepele wervelkolom houdt het lichaam en daarmee ook de geest jong. Het rekken en strekken lost fysieke en energetische blokkades op. Slechts drie van de 196 sutra’s in Patanjali’s boek gaan over asana. Het idee dat yoga rekken en strekken is, is dus totaal misplaatst. De sutra ‘Sthira sukham asanam’ betekent dat iedere houding stabiel (sthira) en comfortabel (sukha) dient te zijn. Met dat en de voorgaande yama’s en niyama’ in je achterhoofd, geeft asana zicht op je gedrag en kun je met asana leren om patronen om te gooien en je grenzen te verleggen, fysiek en mentaal.
Pranayama is de beheersing van levensenergie en de 4e stap op het 8-voudige pad. Het omvat meer dan het doen van ademhalingsoefeningen, waarbij we controle leren uitvoeren over ons ademhalingsapparaat. Prana zit ook in voeding en in woorden en aanraking. Je zult merken dat wanneer je op dat vlak ook beheersing leert, je levensenergie kunt opwekken voor jezelf en de wereld om je heen.
De eerste vier stappen op het 8-voudige pad zijn disciplines die ons los maken van oude patronen die ons niet meer dienen. Dat maakt het makkelijker om de volgende vier stappen te beheersen. Het wil niet zeggen dat je ze niet andersom kunt beoefenen of op een andere volgorde.
Stap 5 is pratyahara. Pratyahara betekent letterlijk ‘het terugtrekken van de zintuigen’. …
Het is niet nodig om je zintuigen volledig uit te schakelen of te negeren, om je er niet door te laten leiden. Deze stap is subtieler dan brahmacharya (de 4e yama), wat over je daden gaat. Deze discipline beheerst de actie in het brein en of je je laat sturen of niet en zo ja, op welke manier.
Stap 6 is dharana (concentratie, gefocust zijn op iets) Je gedachten komen en gaan, dat houd je niet tegen, dharana betekent dat je telkens terug gaat naar de bron (je object van concentratie) totdat je totale focus hebt als een soort laserstraal.
Stap 7 is Dhyana (meditatie), hierbij verdwijnt ook het object van concentratie. Je focus is als het ware opgelost in puur bewustzijn. Meditatie is een staat die je op vele manieren kunt ervaren en je kunt het vergelijken met in de ‘flow’ zijn. Je kunt dat ook bereiken tijdens het hardlopen of schilderen. Maar ook in een dynamische yogales.
Stap 8 is samadhi (totale eenwording, vereniging met Brahma (= personificatie van 3-eenheid), realisatie van de bevrijde geest die puur en zuiver is.)
Wanneer we ons totaal aan de realiteit blootgeven, kan verlichting tot ons komen. Het is een realisatie waarin alle dualiteiten samenkomen. Je bent tegelijk ontzettend nietig als oneindig groot, wanneer je ziet dat je onderdeel bent van het grote geheel. Eenmaal bewust van dit gegeven kun je rustig zijn. Het maakt daarvoor niet uit, hoe lang het moment van verlichting duurde en hoe vaak je dit hebt ervaren. De ervaring op zich geeft je de kennis. Geen intellectuele kennis, maar wijsheid.
‘In het diepste van je wezen, ligt het antwoord:
Jij weet wie jij bent en jij weet wat jij wilt.’
– Lao Tzu